در علم گیاه پزشکی، عوامل خسارت زا تحت عناوین آفات و بیماریها و علفهای هرز تشریح می شود.
آفات شامل: حشرات، کنه های گیاهی ، حلزون ها و جوندگان است که خسارت آنها روی گیاه اعم از برگ ساقه ،ریشه و یا میوه چشمگیر بوده و دفعتا گیاه را از بین می برد. بیماری ها نیز ممکن است بر اثر عوامل انگلی یا غیر انگلی ایجاد شود.
عوامل غیر انگلی عبارتند از: سرما ،گرما ،تگرگ، کمبود مواد غذایی، نا مساعد بودن شرایط خاک و غیره.
عوامل انگلی نیز عبارتند از: قارچ ها، باکتریها ،میکو پلاسما، ویروس ها، ویروئیدها و نماتودها. شایع ترین انگلها بر روی گیاه، قارچ ها می باشند.
تقریبآ تمام قارچهای بیمارگر گیاهان قسمتی از زندگیشان را روی گیاهان میزبانشان و قسمتی را در خاک یا در بقایای گیاهی در خاک می گذارنند.
قارچ ها، علائم موضعی یا عمومی بر روی میزبان های خود تولید می کنند و این علائم ممکن است به طور جداگانه روی میزبانهای مختلف با هم روی یک میزبان ظهور کنند. به طور کلی قارچها به صورت موضعی یا عمومی تولید مردگی یا نکروز کرده و باعث کشتن بافتهای گیاهی ،کم رشدی و کم تاکثیری (هیپوتروفی و هیپوپلاسی) و کوتولگی یا پرتکثیری (هیپرپلاسی یا رشد خارق العاده) در قسمتهایی از گیاه یا تمام گیاه می شوند.
معروفترین علائم نکروز یا بافت مردگی و کوتولگی شامل:
لکه برگی ها leaf spots – سوختگی هایا بلایت ها bights – خوره یا شانکر canker – سرخشکیدگی dieback – پوسیدگی ریشه root rot – مرگ گیاهجه damping off – پوسیدگی پایه ساقه basal stem rot – پوسیدگی خشک و پوسیدگی های نرم Soft rot and dry rot – انتراکنوز Anthracnose – اسکاب Scab – زوال Decline – می باشند.
علائمی که مربوط به هیپوتروفی (پر رشدی) وهیپرپلاسی (پرتکثیری) ونقص اعضای گیاه می شود شامل:
ریشه گرزی یا ریشه دوکی Clubroot – گال یا غده Galls – زگیل یا وارت Wart – جاروی جادوگر Witches brooms – پیچیدگی برگ Leaf curls – پژمردگی یا بوته میری Wilt – زنگ Rust – سفیدک Mildew
علائم ناشی از آلودگی حشرات:
۱- ترشحات ۲- کپکهای دودی ۳- لکهای بی رنگ ۴- گال ۵- پیچ خوردگی و بدشکلی برگها ۶- ازبین رفتن لایه پوستی ریشه ها ۷- ازبین رفتن پوست شاخه های بزگ وکوچک ۸- تشکیل منافذ در میوه وبرگ ۹- فلس یا سپر ۱۰- ترشحات پنبه ای یا آرد آلود